महाशिवरात्रीचे महत्व फक्त भगवान शिवाची पूजा करणे एवढेच नाही. यावेळी आत्मशुद्धीची साधना आणि चित्तशुद्धी देखील केली जाते. महाशिवरात्रीच्या रात्री रात्रभर जागरण आणि ध्यान करण्याचा शास्त्रानुसार महत्त्व आहे.

महाशिवरात्रीला चंद्र व्रताचे महत्व महाशिवरात्रीला व्रत करतांना खास "चंद्र व्रत" पाळावे लागते. ह्या व्रतामुळे जीवनातील संकटं दूर होण्याची आणि तज्ञांच्या अनुसार व्रत केल्याने चंद्राच्या शुभ प्रभावाचा लाभ मिळतो.

महाशिवरात्रीला जगाच्या सृष्टीची सुरुवात झाली होती असे मानले जाते की महाशिवरात्रीला सृष्टीच्या निर्माणाची सुरुवात झाली होती, जेव्हा भगवान शिवांनी "अर्धनारीश्वर" रूप धारण केले.

शिव तांडवाचा विशेष संदर्भ महाशिवरात्रीला 'शिव तांडव' हे खास असते. हे एक दिव्य नृत्य आहे, जे शिवाच्या शक्तीचे प्रतीक आहे. त्यामध्ये शिवाच्या उत्पत्ती, पालन आणि संहाराची प्रक्रिया दर्शवली जाते.

महाशिवरात्रीला आत्मा आणि शरीराचे संकलन महाशिवरात्रीला शरीर आणि आत्मा यांचा समन्वय साधण्यावर विशेष ध्यान दिले जाते. शारीरिक आणि मानसिक शुद्धता साधल्यामुळे आपल्या अंतर्गत शक्तीला जागृत करण्याचे महत्त्व असते.

सर्व नद्यांचे महत्व महाशिवरात्रीला भारतातील सर्व पवित्र नद्यांचे महत्व असते. विशेषत: गंगा नदीला महाशिवरात्रीला विशेष महत्त्व दिलं जातं, कारण गंगाजीला भगवान शिवाशी जोडले जाते.

ऋतुचक्र व महाशिवरात्री महाशिवरात्रीचा उत्सव ऋतुचक्राशी संबंधित आहे. यावेळी ऋतूंचे वळण बदलत असते, त्यामुळे हा दिवस शारीरिक आणि मानसिक शुद्धतेसाठी अत्यंत अनुकूल मानला जातो.

शिवलिंगाची पूजा महत्वाची महाशिवरात्रीला विशेषतः शिवलिंगाची पूजा केली जाते, कारण शिवलिंग हे भगवान शिवाचे प्रतीक आहे. याला विशेष शुद्ध पाणी, दूध आणि बलिपूजन करणे अत्यंत पुण्यकारी मानले जाते.

रात्री व्रत आणि साधना महाशिवरात्रीच्या रात्री व्रत करणाऱ्यांना विशेष आशीर्वाद मिळतात, तसेच त्यांचे जीवन चांगले होण्याचे मार्ग सुकर होतात. यामुळे मानसिक शांती मिळवता येते.